socjalizmu, mającą w Polsce swe tradycje i istotne zastosowania. Światowa literatura antykomunistyczna była zapewne bardziej efektowna i chwytliwa (Orwell, Koestler). Odkrywczość polskiej literatury polegała na tym, że dotarła ona do sedna rosyjskiego komunizmu (łagry) i zdemaskowała go w codziennym zastosowaniu (od Innego świata Herlinga-Grudzińskiego po Nierzeczywistość Brandysa).<br>Wbrew stałemu nadciśnieniu politycznemu, literatura nasza nie dała się zredukować do polityki. Widać to szczególnie wyraźnie w pisarstwie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, kiedy opierając się wykorzenieniu z własnych tradycji, "urawniłowce" i tendencjom miazmatycznym rozkrzewia się ono wokół sprawy tożsamości. Już nie tylko tożsamości narodowej, ale i europejskiej, nie tylko historycznej, ale i współczesnej