chłopi obciążeni pańszczyzną i podatkami rezygnowali z oświaty, liczni dziedzice rozmyślnie likwidowali szkoły odrywające młodzież od pracy na folwarku. W latach 1820-1830 liczba szkół elementarnych w miastach wzrosła z 342 do 412, za to po wsiach spadła z 880 do 329. W szkolnictwie średnim podwyższono opłaty szkolne, zrewidowano programy nauk humanistycznych i zaostrzono kontrolę nad uczniami. Metoda nadzorowania i szpiegowania młodzieży jeszcze dotkliwiej dać się miała we znaki studentom uniwersytetu.<br>Równolegle ciągnął się spór o ustawodawstwo małżeńskie. W 1825 r. sejm przyjął ustawę nieco bardziej liberalną w porównaniu do projektu z 1818 r.: kasowano śluby cywilne, lecz utrzymano jurysdykcję sądów państwowych