niejasny światopogląd polityczny. Niepowodzenia w dziedzinie gospodarczej umożliwiają politycznie zaangażowanym intelektualistom przetworzenie tego światopoglądu w żądania nie tylko socjoekonomicznego, lecz również , politycznego pluralizmu i rządów prawa.<br> Zbyt późne komunistyczne reformy gospodarcze, pociągające za sobą różne ustępstwa i decentralizację, mimowolnie przyczyniają się do stopniowej instytucjonalizacji takich ekonomicznych i politycznych przemian, a nawarstwione prowadzą do społecznego szturmu na totalitarną dyktaturę. .<br> Te procesy, które już teraz głęboko oddziaływują na niektóre części komunistycznego świata, może przyspieszyć dalekowzroczna strategia Zachodu, zmierzająca do poparcia postkomunistycznej demokracji. W tej strategii nacjonalistyczno-autorytarna faza przejścia do postkomunizmu może być traktowana, chyba nawet w większości wypadków, jako nieunikniony etap w