gminami czy sektami czasów Reformacji a ubiegłowiecznymi grupami odrzucającymi autorytet "Boga i Pana" lub przedstawicielami kontrkultury naszych czasów. Co więcej, nie tłumaczy bynajmniej mechanizmu pulsacji - dlaczego grupy tego rodzaju mnożyły się w pewnych epokach, w innych natomiast nie wiadomo nam nic o ich istnieniu. Z tych właśnie względów ta popularna niegdyś interpretacja (Bravo, Czerkiezow, Garin, Russell, Zoccoli) budzi uzasadnione wątpliwości. Jednakże samo uznanie historycznych uwarunkowań i chronologicznych ograniczeń ruchu anarchistycznego nie przesądza jeszcze wcale o uzgodnieniu stanowisk. Chociaż zdecydowana większość autorów sytuuje początki ruchu w wieku dziewiętnastym, ci, którzy przypisują mu charakter parareligijny, dostrzegają jego istnienie już w czasach Lutra i