domowych, podsłuchów, śledztw, zarzutów prokuratorskich, procesów, wyroków więzienia, obozów pracy, szpitali więziennych i - wśród całego tego zamętu - dalszego pisania. Jak wszystkim dziś wiadomo, ta akurat historia ma - tak się dziwnie i wyjątkowo złożyło - szczęśliwe zakończenie. Więcej: zakończenie nadające biografii tak nienaganną symetrię - pisarz najbardziej w całym państwie prześladowany staje się, niemalże z dnia na dzień, prezydentem tegoż państwa! - że wydaje się to wręcz podejrzane. Gdyby życie Havla było powieścią, powieść ta mogłaby się ubiegać o tytuł najbardziej naiwnego z dydaktycznych kiczów literackich naszego stulecia. Trzeźwy obserwator spraw tego świata wie dobrze, że tak rozbrajająco czysty przykład cnoty cudownie nagrodzonej w prawdziwym