to samo o Rosji Mikołajewskiej w swoich listach do Odyńca).<br>Jeżeli gdzie wyczułem, że traktuje się sprawy intelektualne tak, jakby to były sprawy życia i śmierci, to właśnie w Rosji. Dla Rosjan liberalnych były one zawsze powiązane z zagadnieniami uniwersalnymi, z Zachodem; wobec nich patriotyzm sienkiewiczowski zdawał się zaściankowy i obrazkowy. W Rosji bywali może również Podfilipscy, choć zastępowali ich prawdopodobnie głusi na wszystko reakcjoniści. (&lt;foreign lang="fr"&gt;Il n'y a que la mitraille pour la canaille&lt;/&gt; - mówił były minister, sędziwy hrabia &lt;name type="person"&gt;Pahlen&lt;/&gt;, patrząc przez okno na wielką manifestację w 1905 roku.) Ale ogrom rosyjskiego imperium, niezliczone nurty rewolucyjne, zamachy, cała literatura od Tołstoja