pojawiły. Kiedy kończy się dojrzewanie dziewczynki, brama do świata umarłych zamyka się znowu - właściwie zanika nawet pewność, czy rzeczywiście istniała. Każdy widział co innego, każdy co innego pamięta.<br>Kończy powieść krótka, niezdarna rozmowa, jaką starszy o kilka lat Artur, już w mundurze, toczy z nie poznającą go córką Eltznerów przed odjazdem na front. Za kilka dni ich świat zginie. Nie pozostanie z niego nic, jak z zapomnianych seansów w domu Eltznerów. Tylko widmowy obraz zmierzchłej epoki i smutne głosy ludzi, którzy dawno już odeszli - przywołane na chwilę mediumicznym talentem Olgi Tokarczuk i równie urokliwe w swej nierzeczywistości, jak przemawiające do małej