najważniejszych ośrodków: na Śląsku była to Góra Świętej Anny, na krańcach południowo- -wschodnich Sokal, na Warmii Święta Lipka, w Małopolsce Kalwaria Zebrzydowska, Kraków z jego licznymi, sławą okrytymi kościołami. Najważniejsza jednak dla ludności z całego kraju, niezależnie od tego, pod jakim była zaborem, stawała się pielgrzymka na Jasną Górę. Z odległych miejsc wędrowano wiele dni, a nawet tygodni. W życiu chłopów, zwłaszcza pańszczyźnianych, była to jedyna możliwość wyrwania się z jarzma codziennego trudu, ujrzenia dalekiego świata. Pątnicy szli, śpiewając nabożne pieśni, modląc się i odpoczywając na postojach, a z miejsc cudownych przynosili święte obrazy: na blasze, płótnie, najczęściej zaś na papierze