a ewentualne przeciwdziałanie Służby Bezpieczeństwa nie mogło już ani stłumić, ani nawet ograniczyć tej dążności. Dopiero antagonizmy w obozie "posierpniowym" w latach 1989-1990 zahamowały lub wręcz zniszczyły wiele inicjatyw oświatowych.<br> W latach osiemdziesiątych zarysowały się w "drugim obiegu" pewne zjawiska patologiczne, nie występujące we wcześniejszym okresie.<br> Odbijano np. książki oficyn emigracyjnych bez uzyskania na to odpowiedniej zgody, pomijano także informacje o pierwotnym wydawcy tekstu. Przenikały też do pozacenzuralnego kręgu komunikacyjnego teksty skrajnej prawicy o wulgarnej wymowie antyinteligenckiej i antysemickiej, bliskie inspiracji nacjonalistyczno-komunistycznej z okresu wydarzeń marcowych 1968 r. Powyższe publikacje stanowiły jednak niewielką cząstkę ogółu funkcjonujących druków.<br> W latach