mu przeciwne, tak w kraju, jak na wychodźstwie. Sam fakt trwania przez 45 lat emigracji literackiej, której nie rozładowały, ani nie zneutralizowały chwilowe przebłyski wolności w kraju, mówi dostatecznie za siebie. Nie zarzucała ona swej misji. Mimo wolności, funkcjonowała w warunkach nie do pozazdroszczenia. Literatura emigracyjna rozwijała się w rozproszeniu, osamotnieniu i zwątpieniu, i w trudniejszych jeszcze niż w kraju warunkach materialnych. Przykładem jej niech będą losy Andrzeja Bobkowskiego czy status Gombrowicza, zanim nie pozyskał on oparcia w "&lt;name type="tit"&gt;Kulturze&lt;/&gt;" i nie wszedł na europejską orbitę literacką.<br>W kraju manipulacjom totalitarnym konsekwentnie przeciwstawić się mógł jedynie drugi obieg. Sam jego status nie