w Polsce świątyni o funkcji nie tyle religijnej, lecz nade wszystko narodowego mauzoleum, pomnika dziejów ojczystych. Ten stan przetrwał do początku XX stulecia.<br>W drugiej połowie XIX wieku urządzono i udostępniono do zwiedzania groby monarsze, pełniące przecież wyznaczoną im z góry patriotyczną rolę. Stanisław Windakiewicz pisał o królewskiej nekropolii: &lt;gap&gt; To osobliwe znaczenie katedry, grobów królewskich, zrozumie tylko ten naród, który przez choć dziesiątek lat zaznał niewoli. Ten symboliczny charakter katedry, historyczną otoczkę, pełną dziewiętnastowiecznego patosu, dobrze rozumieli współcześni, traktując królewska katedrę jako zwornik dziejów ojczystych.<br>Dla tych pokoleń katedra była &lt;gap&gt;. Była to jakby faza przejściowa w oczekiwaniu na przyszłą niepodległą Polskę