mniemał Gombrowicz - jest istotą sytuacji artysty. Impuls erotyczny i potęga zakazu - wysublimowane i przekroczone! - tworzą układ, który umożliwia twórczość, albowiem pisarz (jak to Gombrowicz często powtarzał w Dzienniku) pragnie podobać się innym, ofiarować się innym... pozostając zarazem osobowością niepowtarzalną, jedyną w swoim rodzaju. Inaczej mówiąc, chce, by inni uznali jego osobliwość, całkiem tak jak Henryk chce "ślubem" społecznie usankcjonować swój fantazmat! Ale Henryk nie jest pisarzem, a poza tym to, co możliwe na planie estetycznym, bywa często moralnie nie do rozplątania... Kiedy Henryk musi wybierać, staje - z największym trudem!- po stronie zakazu, ścierpieć bowiem nie może, aby Pijak "dutykał" go swoim