protony, neutrony, generowane są cząstki elementarne zwane mezonami: mezony cięższe, tzw. mezony ? albo pi-ony naładowane ?+ i ?- oraz pi-ony neutralne ?0. Cząstki wtórne wysokiej energii reagują z jądrami atomów tlenu i azotu w atmosferze, bądź rozpadają się: pi-ony obdarzone ładunkiem na mezony lżejsze, tzw. mezony ľ lub mi-ony, pi-ony neutralne na pary fotonów o wysokiej energii, tworząc w dalszych oddziaływaniach pęk składowej miękkiej, przedstawiony na rysunku 14. Mezony ľ powstałe z rozpadu mezonów ?, słabo odziaływujące z materią, docierającą aż do powierzchni morza. To one stanowią składową twardą promieniowania kosmicznego. Badania prowadzone z użyciem balonów i satelitów pozwoliły ustalić, że