już warsztaty piernikarskie na Śląsku i w Małopolsce. Surowe przepisy cechowe ograniczały swobodę ich działania, wkraczając nawet w szczegóły organizacji pracy, określając, ile klocków mógł posiadać warsztat. Każdy mistrz mógł dysponować tylko czteroma klockami, czyli ośmioma wzorami, jako że klocki rzezano z obu stron. Mistrzowskie formy tworzyli wykwalifikowani rzemieślnicy zarówno piernikarze (umiejętność rzeźbienia klocka obowiązywała przy składaniu egzaminu czeladniczego), jak i wykrawacze klocków kołtryniarskich, a być może i drzeworytnicy (Piwocki, 1953). <br>Rozpowszechnienie się pierników nastąpiło pod koniec XVIII w. Wtedy przestał obowiązywać zakaz ich sprzedaży pospólstwu. Piernik, przedtem należący do obowiązkowego wyposażenia apteczki szlacheckiego dworu, jadany jako przekąska po starce lub