stopniu korzystano więc z darmowej robocizny chłopów, zwanej pańszczyzną.<br><br>W całej ówczesnej Europie szlachta wykazywała różne rodzaje aktywności gospodarczej, rozwijającej się często kosztem stanów niższych. W Anglii np. zabierano część gruntów dzierżawiącym je chłopom przeznaczając te ziemie na hodowlę owiec. We Francji włościanie winni byli oddawać właścicielowi wsi połowę swoich plonów.<br>System pańszczyźniany charakterystyczny dla krajów na wschód od Łaby, a więc i dla Polski, wiązał się z innymi jeszcze formami uzależnienia ludności wiejskiej od dworów.<br><br>Stosunki społeczne na wsi. Poddaństwo. Stosunek poddaństwa ludności wiejskiej względem właściciela wsi wykształcił się w Europie we wczesnym średniowieczu.<br>W Polsce włościanie - w zamian za