życie i świadomie je stwarzać. Poezja Kochanowskiego zachowuje radość swego twórcy z tego stawania się kimś, kto samodzielnie rozumuje i sam tworzy.&lt;/&gt; Maver słusznie mówi tu o radości, jaką wzbiera cała dusza poety z powodu stanu, który on w sobie pracowicie wytworzył. <br>Przypomnijmy, że kultura, którą zdobył Kochanowski, umożliwiła mu poczynać rozpoznanie tragicznej sytuacji człowieka, dała mu smutek, który - jak przypuszcza Eliza Orzeszkowa - stanowi podstawowy rys jego duchowości, związany z prawdziwą a gorzką wiedzą, któraś osiągnął. Kultura dała mu cierpienie; ale i radość, radość stawania się bytem, który z każdym dniem coraz bardziej sam siebie rozumie i coraz bardziej sam siebie