Poniatowskiego – stałość i szlachetność. Moskwa jest przy tym dla niego „postrachem świata, olbrzymem z krwi i lodu", a rosyjski despotyzm nie daje się pogodzić z polskim duchem narodowym. U podłoża tych przekonań leżą – jak można sądzić – zarówno tradycje rodzinne, jak przejmujące doświadczenia z przeżytego w dzieciństwie pogromu Podlasia. Dlatego uznanie Królestwa Kongresowego rodziło w nim „wstręt nieprzeparty", a pisarz nie mógł „więcej do interesów krajowych należeć, gdy dawne usiłowania od roku 1806 podejmowane bez skutku upadły". Być może na decyzję wycofania się z czynnego życia politycznego pewien wpływ miały także niedawne smutne doświadczenia w radzie