Kiedy pisali o bliższej współczesności, to jeszcze bardziej Bergmana ode mnie oddalali. Wówczas bowiem była mowa - i ciągle z największą słusznością - o społeczeństwie nadmiaru, zbytku dóbr materialnych i jakże dokuczliwej wolności. Czy muszę przekonywać, że mnie (nam) inne nadmiary wydawały się wówczas bardziej dokuczliwe?<br>Sam Bergman pokazuje swą bohaterską i połowicznie zwycięską walkę z ograniczeniami tej kultury i mentalności - a jednak i to mi nie wystarcza, choć fascynuje. Bo jest to nie tylko kwestia odrębności kultury, te kręgi przekracza się jak wiadomo, choć zawsze z pewnymi kłopotami. To także różnica czysto jednostkowego charakteru i doświadczenia biograficznego: właśnie tam, w mrokach dzieciństwa