Dz III 232-233).<br>Teraz widać już dobrze, gdzie przebiega granica, którą odgradza się Gombrowicz od zgubnej, fałszywej czy zwyczajnie obcej sobie współczesności. Decyduje po prostu kierunek dążenia. Badanie formy, fascynacja formą była dla Gombrowicza tylko pierwszym etapem duchowego rozwoju. Pragnął poznać tajniki Formy o tyle, o ile zdobyta wiedza pomagała mu uwolnić się od ciężaru, nacisku, uwierania narzuconych formuł, relacji, konwencji. A także po to, aby - przez znajomość międzyludzkiego - dotrzeć pośrednio do poznania Innego, zawładnąć przez sztukę konkretnymi jednostkami, które go zarazem porażały... i pociągały.<br>Jest to postawa artysty, który pragnie zobiektywizować czy raczej uspołecznić własną subiektywność... i zarazem chce