na modernizację gospodarki. Listy zastawne warszawskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego lokowano głównie na giełdzie berlińskiej. Z czasem miało to spowodować wykup wielu majątków przez niemieckich spekulantów.<br>Przemiany gospodarki wiejskiej w kraju rządzonym przez szlachtę dokonywały się kosztem chłopa. W przejściowych latach 1813-1815 na wsi panował ferment. Ludność wyniszczona przez wojnę porzucała swe gospodarstwa, odmawiała pańszczyzny lub domagała się ulgi w powinnościach. Powołany ukazem carskim Komitet Reformy pod przewodnictwem Adama Czartoryskiego rozpisał w 1814 r. ankietę do władz lokalnych na temat urządzenia stosunków między dworem a wsią. Napłynęło ponad 600 odpowiedzi, w ogromnej większości niechętnych dla chłopa. Szlachta ze wschodnich, bardziej zacofanych