esej pozostaje bezcennym instrumentem dla powieściopisarza, podporządkowanym mimo wszystko (chociaż w rozmaitym stopniu) konstrukcji powieściowej. O esejach Alberta Camusa nie da się jednak już powiedzieć, że stanowią one dopełnienie powieści czy dramatów tego autora. Dla dzisiejszego czytelnika Mit Syzyfa i Człowiek zbuntowany to książki bez wątpienia bardziej atrakcyjne niż głośny przed laty Upadek, a nawet Dżuma. W przypadku Jorge Luisa Borgesa eseistyka okazuje się równie ważna, jak liryka i nowelistyka (granice między nowelą, esejem, a nawet poematem prozą Borges świadomie zresztą zaciera). Witolda Gombrowicza Dziennik, który udaje najrozmaitsze gatunki, ale nade wszystko jest jednak esejem, uważamy zazwyczaj za dzieło, w którym pisarz