z cenzurą. Jego utwory można zatem czytać jako modelową realizację dzieł wybitnego poety i teoretyka dramatu dla teatru pisanych i modyfikowanych.<br>Współpraca z teatrem szybko znalazła odbicie w wyraźnej przemianie deklaracji estetycznych. Gdy po czterech latach od premiery Hernaniego Hugo pisał o dramacie, całkiem inaczej określił jego rolę niż w przedmowie do Cromwella (zob. rozdz. 4). Teraz na dramat patrzył przez perspektywę sceny.<br>O roli dramatu w teatrze pisał w przedmowach, jakimi poprzedzał sztuki publikowane zaraz po premierze. Pisał je w gwałtownym często, polemicznym stylu. Z powodu miejsca druku można by czasem posądzić go o koniunkturalizm, zabieganie o względy publiczności - stąd