i przekonanie o obowiązkach wobec kraju, ukazywano konieczność walki z prywatą i zabobonami.<br><br>Program Collegium Nobilium wprowadzono z czasem do wszystkich szkół pijarskich, co pobudziło do zmian programowych i inne szkoły, przede wszystkim jezuickie.<br><br>Równocześnie zaczynano interesować się ekonomią i prawem. Powstawały pierwsze czasopisma naukowe, wydawano zbiory praw. W 1747 r. biskupi, bracia Józef i Andrzej Załuscy, oddali do użytku publicznego własny księgozbiór ( Bibliotekę Załuskich ), liczący ponad 300 tys. tomów. Była to pierwsza książnica w Warszawie.<br>Pisarze i nauczyciele coraz energiczniej występowali przeciw zanieczyszczeniom języka polskiego wtrętami łacińskimi. W połowie stulecia polszczyzna wkroczyła do piśmiennictwa naukowego, zdobywając pierwszeństwo przed królującą dotąd