stwierdził, że: "&lt;q&gt;zatrata zabytków grozi zanikiem oryginalnego narodowego charakteru, zatarciem wszelkiej indywidualnej fizjonomii kraju&lt;/&gt;". Po II wojnie światowej J&lt;name type="person"&gt;an Zachwatowicz&lt;/&gt; ujął sprawę bardziej lapidarnie: "&lt;q&gt;Bo Naród i pomniki jego kultury to jedno&lt;/&gt;".<br>Zabytek był więc w Polsce traktowany często jako "narodowa relikwia", pojęcie, które nieobce było również wielu konserwatorom. Kryteria racjonalne nie mają mocy obowiązującej wobec "relikwii"; jej "autentyczność" nie musi być jednoznaczna z autentycznością substancji materialnej lecz polega na funkcjonowaniu obiektu w świadomości społecznej. Identyfikacja zabytku z kulturą narodową lub wręcz utożsamianie go z "duchem narodu" musiało doprowadzić i doprowadziło do pewnego rodzaju sakralizacji niektórych budowli zabytkowych o wyjątkowym znaczeniu