na: 1. układ współczulny (sympatyczny), 2. układ przywspółczulny (parasympatyczny), które działają przeciwstawnie, jednak uzupełniają się wzajemnie.<br>Do układu współczulnego należą: 1. ośrodki znajdujące się w istocie szarej rdzenia kręgowego, 2. pień nerwu współczulnego, 3. nerwy obwodowe ze splotami i zwojami obwodowymi (przedkręgowymi).<br>Do układu przywspółczulnego należą: 1. ośrodki w śródmózgowiu, rdzeniu przedłużonym oraz w części krzyżowej rdzenia kręgowego, 2. zwoje i włókna przywspółczulne, które biegną w obrębie niektórych nerwów czaszkowych (III, VII, IX) i nerwów rdzeniowych oraz wchodzą w skład nerwu błędnego - n. vagus (X) i nerwu miednicznego - n. pelvicus.<br>Włókna przywspółczulne pod względem morfologicznym nie różnią się od włókien współczulnych. 271