piastowanie urzędu lub powołanie przez władzę państwową. Nie byli to ani przedstawiciele społeczeństwa jako całości, ani społeczności lokalnych, lecz - jak się wyraził W.O. Kluczewski - "społeczne" narzędzia władzy centralnej. Odbiło się to w uchwałach soboru; wszystkie stany potwierdzały całkowite oddanie "woli bożej i carskiej". <br><br> Nic też dziwnego, że cały ruch reform załamał się, gdy Iwan Groźny, po przebytej ciężkiej chorobie, podczas której był świadkiem targów o następstwo, rozpoczął prześladowanie prawdziwych i rzekomych wrogów. Jego mania prześladowcza przerodziła się w obłęd. Podobne przypadki zdarzały się dość często w Europie (Karol VI francuski, Henryk VI angielski), tam jednak dochodziło wówczas do ubezwłasnowolnienia monarchy