z drugiej radykalne, nihilistyczne ruchy rewolucyjne. Z jednej mieszczański agnostycyzm, z drugiej szalony ateizm. Gdzie tu miejsce dla Newmana? Gdzie w tym całym wirze zmian, w atmosferze entuzjazmu dla panowania rozumu z jednej strony oraz rozpaczy i zagubienia z drugiej, miejsce dla człowieka, który całą istotą swej myśli uczynił obronę religii objawionej? Przedziwny zbieg okoliczności. Epoka, w której sprawy wyznania zostały przesunięte do obszaru problemów prywatnych, jest też czasem jego dojrzałości. Co więcej, jeśli Newman w ogóle zdobył wpływ na umysły współczesnych, to zawdzięczał go wyłącznie swoim tekstom poświęconym religii. Newman nie zajmował się polityką. Do debaty politycznej włączył się tylko