powtórzmy - klasycznym gatunkiem publicystycznym renesansu jest mowa. Nie zawsze jest to mowa rzeczywiście wygłoszona, nieraz traktat, który przyjmuje formę fikcyjnej przemowy, nieraz dialog prozą, w którym postać drugiego rozmówcy powołana jest po to, by stworzyć niezbędny dla oratora obiekt perswazji.<br>&lt;gap reason="sampling"&gt;<br>Obok spraw publicznych Krótka rozprawa porusza kwestie obyczajowe: mówi o rozrzutności szlacheckiej - o hazardzie, strojach, potrawach, myślistwie. Jest jak gdyby obrachunkiem szlacheckiego sumienia w latach wielkiej batalii.<br>Istotną część utworu zajmuje krytyka duchowieństwa - około czterystu początkowych wierszy utworu dotyczy spraw Kościoła. Wójt, a przede wszystkim Pan drwią z obyczajów odpustowych, hałaśliwej liturgii, atakują interesowność księdza chodzącego po kolędzie czy wybierającego co