scholastycznie pojętej racjonalności. Jest to negacja szczególna. Według scholastyki tomistycznej Bóg jest wprawdzie niezrozumiały dla umysłu skończonego, ale "sam w sobie" jest całkowicie "rozumny". Nie tylko posiada rozum, lecz jest rozumem. A być rozumnym to "myśleć i działać" zgodnie z obiektywnymi "zasadami rozumności". Ale czasy nowożytne przynoszą kryzys dotychczasowego pojęcia rozumności. To, co dla jednych jest "rozumne", dla innych jest już tylko "konsekwencją". Blaise Pascal napisze w tym samym mniej więcej czasie: "Nie ma zasady, choćby najnaturalniejszej nawet od dzieciństwa, iżby jej nie można było podać za złudę bądź nauki, bądź zmysłów". Kartezjusz żywi podobne przekonania. Wysuwa on śmiałą tezę: rozumność