teorii starej. Stosunek korespondencji komplikuje się znacznie w przypadku bardziej zaawansowanego stadium rozwojowego nauki, tzn. w przypadku, gdy zaczyna ona wyprzedzać doświadczenie społeczne, gdy jego teść przestaje być dlań miarodajna, przestaje być przedmiotem bezwarunkowej akceptacji. Wówczas mamy do czynienia z korespondencją dialektyczną: nowy system teoretyczny prezentuje taką charakterystykę danej dziedziny rzeczywistości, że charakterystyka ta wyjaśnia fakt, iż doświadczenie społeczne uformowane przez praktykę związaną z ową dziedziną wyraziło się w takiej a takiej treści - akceptowanej przez stary, zastany system teoretyczny. Często zdarza się przy tym tak, że nowy system teoretyczny przeczy systemowi staremu, jakkolwiek zawsze wykorzystuje w szczególny, opisany wyżej sposób poznawczy