nieobce było również wielu konserwatorom. Kryteria racjonalne nie mają mocy obowiązującej wobec "relikwii"; jej "autentyczność" nie musi być jednoznaczna z autentycznością substancji materialnej lecz polega na funkcjonowaniu obiektu w świadomości społecznej. Identyfikacja zabytku z kulturą narodową lub wręcz utożsamianie go z "duchem narodu" musiało doprowadzić i doprowadziło do pewnego rodzaju sakralizacji niektórych budowli zabytkowych o wyjątkowym znaczeniu historycznym w dziejach Polski. Po I wojnie w realiach odzyskanej niepodległości taki wyjątkowy status uzyskały pojedyncze obiekty: kościół w <name type="place">Wiślicy</>, Zamek Królewski w Warszawie, <name type="place">Wawel</>, <name type="place">zamek w Wilnie</>. Ponieważ w polskiej teorii konserwatorskiej również i całe zespoły miejskie miały status zabytku, po zniszczeniach II