tradycję niechęci, nieufności, wrogości wobec jakiejkolwiek władzy, zwłaszcza państwowej. Wszystko to dało w efekcie typową chłopską niezdolność do myślenia kategoriami interesu globalnego, narodowego, czy też kategoriami dobra ogólnego, powszechnego, dbałość za to jedynie o interesy lokalne, partykularne, zaściankowe, parafialne. A więc wolność temu tylko miałaby służyć. Państwo tedy musi być słabe, by jej nie zagrażać. To stara ideologia i skompromitowana, lecz odpowiada dzisiejszym interesom polskiego drobnomieszczaństwa, tak jak dawnej odpowiadała interesom drobnej szlachty polskiej.&lt;/&gt;<br>&lt;div&gt;&lt;tit&gt;5&lt;/&gt;<br>Nie żyjemy jednak na pustyni czy na wyspie, samotnie i dumnie tkwiącej na oceanie współczesności. Musiałem uznać, że aby trafnie rozumieć Polskę, co wcale nie jest