powszechne prawo obywatelstwa, wchłonęły wiele młodzieńczych zainteresowań, stworzyły zabawowy (na poziomie rozrywki umysłowej) i sportowy (na poziomie wyczynu) odpowiednik intelektualnych ambicji dnia dzisiejszego. Fakt, że tylu młodych poświęca się szachom świadczy zarówno o atrakcyjności <q>"królewskiej gry"</>, jak o szerokim społecznym przyzwoleniu na nią. Bez względu na to, że - jak każda specjalność szachy stanowią o osobnym, dość hermetycznym świecie, nieporównanie łatwiej do nich dotrzeć dzisiaj niż przed dwudziestu, trzydziestu laty. Rozkwit życia szachowego, wielość atrakcyjnych turniejów, pasjonująca rywalizacja między najlepszymi (<name type="person">Spasski</> i <name type="person">Fischer</>, podczas swego pamiętnego meczu sprzed pięciu lat stali się współczesnymi bohaterami kultury masowej!) to zewnętrzne przejawy procesu wiążącego się