Pielgrzymki wiążą i jednoczą, przeciwdziałają zatem dążeniom zaborców, którzy chcą skłócić polskie społeczeństwo.<br>Sądzę, że ta rola formacyjna jest szczególnie ważna w odniesieniu do zagrożeń laicyzacją środowisk robotniczych. Pierwsze pokolenie przybyłych ze wsi robotników zachowuje obyczaj swego dawnego środowiska, ma natomiast większe możliwości odbywania pielgrzymek. Stąd znaczne ich oddziaływanie na środowiska robotnicze.&lt;/&gt;<br>&lt;who1&gt;Czy można zaobserwować stały wzrost ilościowy, czy też występowały jakieś wahania w tej dziedzinie?&lt;/&gt;<br>&lt;who2&gt;Wahania były związane z sytuacją polityczną. Np. w 1892 r. obowiązywał zakaz pielgrzymowania. Także strajki, głównie łódzkie, wpływały na zmniejszenie się ruchu pielgrzymkowego. Największe jego nasilenie występuje na przełomie XIX i XX w., a związane