praktyką językową danej grupy społecznej, czy też z ukształtowaną przez tradycję odmianą mowy, jest pokazywaniem języka, ujawnianiem jego mechanizmów, uwikłań i ograniczeń, a więc w tej czy innej formie, z mniejszą czy większą wyrazistością - jego krytyką.<br>Podobne funkcje pełnią analizowane powieści Schuberta, Dziekanowskiego i Głowackiego. Uwiarygodniają się one poprzez język środowiskowy, przedstawiają go, i w ten sposób przeprowadzają jego krytykę. Czy koncepcje "języka przedstawionego" i języka skrytykowanego wystarczają wobec zagadnień, które są przedmiotem powieściowego dyskursu? Czy rekompensują tego języka niekompetencje, ograniczenia, upośledzenia? Z pewnością wybierają wersję mniej komunikatywną i skromniejszą - język nie rozwinięty, pełen złogów i sprzeczności, problematyczny, lecz zarazem bardziej