społecznego jako zmiennej określającej aktywność kulturalną;<br>2) pośrednie jej uwzględnienie w postaci takich zmiennych, jak pochodzenie środowiskowe, tradycje rodzinne itp.,<br>3) formułowanie twierdzeń o słabym lub warunkowym wpływie pochodzenia społecznego na uczestnictwo w kulturze;<br>4) określenie pochodzenia społecznego jako jednej z istotnych czy nawet najsilniej określających uczestnictwo kulturalne zmiennych.<br>Źródła stanowiska pierwszego są trudne do jednoznacznego określenia, gdyż tkwią na poziomie wstępnych założeń badawczych, nie zawsze reformowanych. Wydaje się, że pośrednich uzasadnień można szukać w ramach stanowisk drugiego i trzeciego oraz niektórych tezach prac poświęconych przeobrażeniom struktury społecznej w naszym kraju. Wniosek, jaki można stąd wyprowadzić, mógłby przybrać taką postać: proces