publicystów religijnych stwierdził, iż Francuzi musieli wylać morze krwi, aby się przekonać, że jedynym dla nich ratunkiem może być "wzgardzona ongiś konfederacja". Dopiero teraz z podziwem i wdzięcznością zdecydowali się pójść "za zbawiennym przykładem Polaków".<br>Trudno więc się dziwić pewnemu rozbawieniu, z jakim polscy historycy, zajmujący się dziejami "państwa bez stosów", przyjmują zapewnienia paryskich dziennikarzy, iż to ich właśnie przodkowie pierwsi przyszli do używania (że posłużę się w tym miejscu staropolszczyzną) rozumu politycznego w sprawach wiary. Rozbawienie przechodzi wręcz w zdumienie, kiedy w tym chórze słyszy się także głos badacza z prawdziwego zdarzenia. Jest nim bez wątpienia Jean Delumeau, skądinąd wyborny