jego równie zamglonej, niepewnej przyszłości. Jakaż przyszłość mogła czekać Polaka, wygnańca, człowieka pozbawionego ojczyzny? Miał 22 lata, gdy wraz z ojcem i bratem wziął udział w powstaniu listopadowym. Po upadku powstania pożegnał kraj rodzinny na zawsze udając się, jak większość Polaków, do Francji. Był wówczas jeszcze dość młody, aby rozpocząć studia w paryskiej Szkole Dróg i Mostów; ale po ukończeniu studiów, budując we Francji drogi żelazne, zaczął studiować inżynierię wojskową, bo liczył na to, że kiedyś przyda mu się ona w walce o wolność ojczyzny. Nie było mu już dane walczyć o ojczyznę; ale gdy nadszedł rok 1848, miłujący wolność Polak