Najpierw tworzył i wyznaczał jego granice spór nowożytnego racjonalizmu z irracjonalizmem. Jeżeli istnieje w człowieku wolność - twierdzono w tej wersji racjonalizmu - znaczy to, że w człowieku ukrywają się łańcuchy związków przyczynowych; jedne wydarzenia nie tłumaczą się już przez drugie. A przecież istnienie stałych związków przyczynowych jest warunkiem istnienia nauki o świecie i człowieku. Nauka jest możliwa pod tym warunkiem, że ta sama przyczyna w tych samych warunkach wywołuje ten sam skutek. Znana jest hipoteza Laplace'a: gdyby istniał tak potężny umysł, że potrafiłby ogarnąć wszystkie aktualne wydarzenia w świecie i znał wszystkie prawa rządzące światem, to zgodnie z zasadą determinizmu mógłby on przewidzieć każdą