głosowego na skutek deformacji i ubytków. Do typowych przyczyn zmian kształtu kanału głosowego, a tym samym zmian artykulacyjnych, należy zaliczyć [6], [8], [10], [11], [22]:<br>a) protetykę stomatologiczną,<br>b)chirurgię szczękowo-twarzową,<br>c)rozszczepy podniebienia u dzieci.<br>Z badań prowadzonych m.in. przez Z. Engela, R. Tadeusiewicza wynika, że zmiany symptomów wymowy przed i po zabiegach protezowania stomatologicznego, najłatwiej zaobserwować i zmierzyć wykorzystując w charakterze tekstu wypowiedzi głoskę s, np. w wyrazach sosna, lis, osa itp.<br>Operacyjne usunięcie rozszczepu podniebienia oraz wytworzenie zamknięcia językowo-gardłowego może, jednocześnie z innymi metodami leczenia, spowodować zmianę jakości wymowy. Diagnostyczne badania w chirurgii szczękowo-twarzowej