poddała próbie na tyle ciężkiej, że wielu pozostawiła tylko dwa wyjścia: emigrację lub zdradę. Jakim doświadczeniem stały się cztery lata parlamentarnej debaty, która zniszczyła stare sojusze i odmieniła sposób myślenia o interesie państwa. Listy do żony świadczą o ogromnym napięciu umysłu i emocji. Tylko w takiej atmosferze mogła się dokonać transformacja jego postawy: od myślenia w kategoriach koterii do myślenia w kategoriach narodu, od egoizmu klanu do ofiarności patrioty, od elitaryzmu arystokraty do solidarności z narodem, i wreszcie &#150; od sceptycyzmu do entuzjazmu.<br> Zmiana sposobu angażowania się w życie publiczne widoczna jest w jego opisie dziejących się wydarzeń i w komentarzu