potrzebny zarówno w swej roli "prawdomówcy" łudzącego despotę i przechowującego dla społeczeństwa cenne a zapoznane wartości, jak w roli twórcy "dworskiego", ozdabiającego salony władzy.<br>Po drugie: nastąpiło symboliczne i rzeczywiste runięcie murów, zatarcie granic, wyjście pisarstwa na gościńce świata.<br>Skutki tych przemian okazały się dla twórczości literackiej pisarzy krajów postkomunistycznych tyleż nieoczekiwane, co niszczące.<br>Więcej pisano dotąd o pierwszym z sytuacyjnych wyznaczników, skupiam więc tu uwagę na drugim.<br>Co oznacza wejście literatury w świat bez granic?<br>Przede wszystkim odebranie jej swoistości, utratę znaczenia i wartości przywiązywanych dotąd do tajemnego szyfru lokalnego, którego używała, by porozumieć się ze swoimi ziomkami lub czytelnikami