trafność tej formuły w dobie narastającego zagrożenia faszystowskim i komunistycznym totalitaryzmem wydaje się niepodważalna. Nacisk położony tu na odrębność i siłę kultury polskiej to kolejna wersja propozycji odnowy moralnej cywilizacji zachodniej. A i dzisiaj przecież dość często zarzucamy Zachodowi brak tego specyficznego doświadczenia, które stało się naszym udziałem i które uchroniło nas przed ubezwłasnowolnieniem kulturowym, ocaliło naszą tożsamość w konfrontacji z miażdżącym struktury duchowe systemem antykultury. Z tego punktu widzenia warto chyba raz jeszcze podjąć trud odczytania roli katolicyzmu w naszej kulturze romantycznej jego wpływu na wszelkie odmiany ówczesnego mistycyzmu. Nie bez znaczenia są tu takie fakty, jak choćby udział Mickiewicza