I, to odgrywał w tych zmianach znaczną, często decydującą rolę.<br>W państwach o parlamentarnej formie rządów silny był wpływ stronnictw na zarząd krajem i na życie polityczne. Najwyraźniej występowało to w Wielkiej Brytanii, we Francji, w Belgii. Inaczej było w państwach nie mających rządów parlamentarnych, np. w Niemczech, gdzie parlament uchwalał ustawy, uchwalał budżet, ale nie miał wpływu ani na powołanie, ani na dymisję rządu. W tych warunkach stronnictwa z natury rzeczy miały mniejsze znaczenie.<br>Wprowadzenie głosowania powszechnego[ty]0 w jednych krajach, stopniowe rozszerzanie czynnego prawa wyborczego na coraz większą liczbę obywateli w innych, przyczyniło się do demokratyzacji instytucji parlamentu