to możliwe. Co się stało? Otóż liberalizacja doprowadziła do odmrożenia kwestii narodowych. Reakcją na kryzys i chaos było odbudowywanie tożsamości wokół narodowej symboliki. Projekt tworzenia Homo sovieticus zakończył się niepowodzeniem, zwłaszcza że nigdy nie był konsekwentnie wdrażany. Partyjna nomenklatura poszczególnych republik dostrzegła w osłabieniu państwa radzieckiego niepowtarzalną szansę emancypacji i uwłaszczenia na poradzieckim majątku<br>(doskonałym przykładem jest Ukraina). Dążenia secesyjne pojawiły się z dwóch kierunków: nomenklatury oraz ruchów narodowych takich jak litewski "Sajudis" i ukraiński "Ruch", które zaczęły masowo powstawać w 1988 roku. Dążenia niepodległościowe i wzrost świadomości narodowej zbiegły się z politycznym i gospodarczym interesem ludzi, którzy mogli w miarę