w publicystycznych wypowiedziach zwolenników reformy, Maksyma Greka i Iwana Piereswietowa - ludzi znających stosunki w obcych państwach i krytykujących moskiewskie porządki na podstawie bogatego materiału porównawczego.<br><br>Nadzieje zwolenników reform wiązały się z osobą cara Iwana Groźnego (1533-1584). Dzieciństwo tego monarchy, osieroconego przez ojca w wieku czterech lat, upłynęło wśród ustawicznych walk stronnictw i klik bojarskich o władzę. Jako dziecko napatrzył się Iwan na okrucieństwa, dotykające jego krewnych i bliskich, sam żył w wiecznej obawie o życie, zagrożone przez spiskowców. Obawa ta nie tylko nie opuściła go do śmierci, ale przerodziła się w manię prześladowczą. <br><br> Początki panowania Iwana Groźnego były świetne. Po