dość kapryśna (najlepiej się czuje między 33 a 47 równoleżnikiem północnej szerokości geograficznej, co w naszych okolicach oznacza linie łączące na południu środek Maroka ze środkiem Izraela, a na północy ujście Loary z ujściem Wołgi), to człowiek ze swoją pomysłowością i pracowitością umiał uelastycznić jej wymagania, tworząc strefy pomyślnych upraw winorośli poza ich granicami botanicznymi, jak na przykład nad Renem czy w Szampanii. Spodziewałem się, że tak będzie i na południu, w strefie podzwrotnikowej, i gdy kiedyś znalazłem się na Kubie, tuż za zwrotnikiem Raka, dość śmiało poprosiłem do obiadu o wino kubańskie; jakież było moje zaskoczenie i speszenie, gdy dowiedziałem