to rozciągamy umownie na polski obóz niepodległościowy lat 1815-1831, nie tracąc z oka istotnych różnic między odnośnymi ugrupowaniami obu krajów.<br><br>33. Tajne związki młodzieży<br><br>Po wojnach napoleońskich kariera inteligencka (w urzędach, wolnych zawodach, szkolnictwie i literaturze) zaczynała masowo przyciągać uboższą młodzież szlachecką.<br>Droga do zawodu i własnego kawałka chleba wiodła przez uniwersytety. Warszawa w połowie lat dwudziestych miała 700 studentów, Kraków 200, Wilno do tysiąca, Lwów prawie tyluż, mniej liczne grupy polskie studiowały na uczelniach niemieckich we Wrocławiu i Berlinie. Bardziej wartościowe, gorętsze grupy tej młodzieży szukały dalszego pola działalności, poza sferą wykładów i egzaminów, w niejawnych i zakazanych własnych