jakiś zbiór ludzi jest narodem" - jak pisze Szacki w pracy &lt;name type="tit"&gt;Ojczyzna, naród, rewolucja&lt;/&gt;, przytaczając formułę Słowackiego z jego okresu mistycznego: "&lt;q&gt;Podobnie jak przed światem stworzone było słowo, czyli duch mający się formami objawić widzialnymi, podobnież poczęcie każdego narodu poprzedzało tworzenie idei, dla której następnie ludzie w formę pewną - tej idei właściwą - skrystalizowani pracowali. Z takich to idei powstała pewna forma agregacyjna i ta stanowiła narodowość&lt;/&gt;".<br>Prymat ducha i jego przedustawny charakter w stosunku do historii - oto współrzędne wyspy utopii romantycznej. Historiografia polska, podobnymi ideami ożywiona, próbowała zaoferować swoje pomysły również cudzoziemcom. W modzie zaczyna być nowy styl rodzenia się idei metodą