losach genetyki w ZSRR ery stalinowskiej, losach fizyki "niearyjskiej" w III Rzeszy, czy o losach wyników badań społecznych nie respektujących dogmatu marksistowsko-leninowskiego w krajach opartych na rządach komunistycznych. To wypaczenie ilustruje na rys. 2.3 linia d i blok 7.<br><br>Przystępując do realizacji jakiegoś projektu badawczego badacz podlega omówionym wyżej uwarunkowaniom, nie może się od nich uwolnić. Jest w jakiejś mierze zaprogramowany społecznie. <br><br>Nie można tedy w pełni zrozumieć postępowania badacza w trakcie realizacji procesu badawczego, zrozumieć podejmowanych przez niego decyzji badawczych, jeżeli nie spojrzy się na niego jako na uczestniczącego (z jednej strony biernie, bo przyjmującego zalecenia praktyki społecznej